Arz-Talep dengesini dengelemek,
Envanter yönetimi, işletmenin faaliyetlerini yürütebilmek için satmak üzere ürettiği ürünler ya da varlıkların kontrolünü ve depolama sürecini içerir. Bu yönetimin amacı; işletmenin kâr oranını artırmak için stok maliyetlerini en aza indirgeyerek stok seviyesini belirlemek, müşteri hizmet kalitesini en yüksek seviyeye çıkarmak, verimi yüksek üretim üretmeyi amaçlamaktadır.
İşletmeler finans, üretim yönetimi, satın alma yönetimi gibi koşullarını dikkate alarak, işletmelerinin yapısına uygun ekonomik stok miktarını belirlemek ve bu miktarı aynı seviyede tutmak istemektedir. Envanter yönetimi; hammadde ve yarı mamul maddelerin tedarik edilme sürecini, ürünlerin yükleme, boşaltma, depolama ve tamamlanmış ürünlerin sevkiyat aşamalarını kapsayan geniş bir kontrol ve denetleme yönetimini içerir. Tüm anlattıklarımızı özetlemek gerekirse envanter yönetimi; işletmelerin ihtiyaçlarının karşılanması için elde bulundurulması gereken maddeler arasında denge kurulmasını sağlayan ve işletme tarafından gerçekleştirilen planlama, organizasyon ya da kontrol işlemleridir.
İşletmeler Neden Stoklu Çalışırlar?
Varlıklar içinde stokların payı işletmeden işletmeye farklılık değişmektedir. Dolayısıyla elde stok bulundurmanın önemi de işletmeden işletmeye değişmektedir. İşletmeler stoklarını işletme içindeki alış ve satış bölümlerindeki nedenlerden dolayı stoklarını ellerinde tutmaktadır.
İşletmedeki Satış Bölümünün Gerekçeleri
İşletmedeki Alış Bölümünün Gerekçeleri
İşletmelerdeki Az veya Fazla Stoklardan Kaynaklanan Sıkıntılar Nelerdir?
İşletmeler iyi bir ERP bileşeni olan envanter yönetimine sahip olmak istiyorsa stok seviyesini iyi ayarlamalıdır. Stok seviyesini belirlemek ve aynı seviyede kalmasını sağlamak iyi bir envanter yönetimiyle yönetildiğinin göstergesidir. Fazla ve az stoklama işletmelere bazı sorunlar yol açabilmektedir.
Fazla Stoklama
İşletmelerde gerektiğinden daha fazla ürün, ham madde, yarı mamul ellerinde bulundurması fazla stoklamaya sahip olduğunun göstergesidir. Fazla ürün stoklama;
Az Stoklama
İşletmelerde firmanın gereğinden az ürün, ham madde, yarı mamul ellerinde bulundurması az stoklamaya sahip olduğunun göstergesidir. Az Stoklama;
Stokların Sınıflandırılması
Bir üretimde üretime katılan fiziksel varlık ve mamullerin hepsi stok olarak sayılmaktadır. Stokların cins, değer, kulanım yeri, stoklama biçimi gibi faktörler açısından farklılıkları bulunmaktadır. Bu farklılıkları birbirinde ayırmak ve oluşabilecek karışıklıkları önlemek için sınıflandırılmaya ihtiyaç duyulmuştur. Stoklar, ham madde, yarı mamul, mamul, hazır parça, endirekt malzeme, aktif ve emniyet stokları olarak sınıflandırılmıştır.
İşletmelerde imalata giren ürünlerin üretimini gerçekleştirmek için diğer işletmelerden alınan temel maddelerdir. Hammadde tanımları işletmeden işletmeye değişebilmektedir. Ham madde stokunun bulundurulmasının amacı, üretim aksamasını önlemektir. Üretimde ham madde yokluğu nedeniyle gelecek dönemlerde kesintiye uğramaması için hammadde stogunun bulundurulması gereklidir. Çelik, kereste, petrol, kablo, lastik ham maddelere örnek olarak verilebilir.
Yarı mamuller, kullanıma hazır hale gelmemiş ve işlem yapılması gereken iş istasyonları arasındaki ara depolarda tutulan varlıklardır. Yarı mamul stoku bulundurulmasının amacı, üretim sürecinde bir faaliyetteki aksamanın diğer faaliyetleri etkilemesini önlemektir. Üretim faaliyetinin sürekliliğinin sağlanması ve yarı mamullerin başka işletmelerde üretilmesi sonucu oluşacak aksaklıklardan dolayı yarı mamul stogunun bulundurulması gereklidir. Kâğıt hamuru, demir madeni, cam hamuru, parçalanmış kaya, çamur, sıvı altın, damıtılmış petrol, şekillendirilmemiş zümrüt örnek olarak verilebilir.
Mamul stokları; işletmelerin fabrikalarında yapılması düşünülen işlemleri tamamladıktan sonra tüketicilere dağıtılmaya hazır hale getirilmiş ve satılmamış ürünlerden oluşur. Hammadde ye yarı mamullerde belirsizlik fazla olduğundan kontrolleri güç olurken, mamuller belirli bir yerde hareketsiz durdukları için sayma, değerleme ve kontrol işlemleri daha kolaydır. Mamul stoku tutmanın amacı, üretim ile satış faaliyetleri arasında eş zamanlı olmasını sağlamaktır. İş gücü yetersizliği veya grev beklentisine karşı korunmak, piyasadaki rekabet şartları koşulları mamul stokunu gerekli kılmıştır.
Mamulün bir kısmını oluşturan ve dışarıdan temin edilebilen maddelerdir. Cıvata, somun, elektrik motoru, dişli kutusu, jeneratör örnek olarak verilebilir.
Endirekt Malzeme
Endirekt maddeler, mamullerin oluşumunda rol alan direkt maddeler gibi doğrudan katkısı olmayıp, mamul üretiminde ilk madde ve malzemelerin dışında kullanılan maddelerdir. Endirekt maddeler, yardımcı maddeler ve işletme malzemeleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Yardımcı Maddeler
İşletme Malzemeleri
Emniyet Stokları
Stok yokluğunu önlemek için istenilen ihtiyaçtan fazla tutulan stoktur. Bu tür stoklar iki sipariş arasındaki ortalama talep tespitinde işletme bünyesinde bulundurulan yedek stoktur. Bu stoklar üretimin ve satışların aksamasını engelleyerek maliyet tasarrufuna ve kâr artışına yol açar.
Aktif Stoklar
Belirli aralıklarda sipariş edilen ve o anda talebi karşılamak için işletmenin elinde bulundurduğu stoklardır. Az veya çok uzun dönemlerde maksimum ve minimum arasında değişen hareketli stoklara aktif stok denilmektedir.